Arbitrage is een wettelijke erkende en gewaarborgde vorm van rechtspraak waarbij particuliere scheidslieden (arbiters) volgens een door partijen te bepalen procedure tot een vonnis komen.

In principe kan iedereen (alleen of met meerdere personen) een arbitrage uitvoeren, mits alle wettelijke regelingen in acht worden genomen. Voor ICT conflicten ligt het voor de hand zich te wenden tot een instituut dat geëquipeerd is om arbitrages uit te voeren.

In Nederland worden ICT arbitrages behandeld door de Stichting Geschillenoplossing Automatisering (SGOA) in Haarlem. Een arbitraal vonnis heeft dezelfde rechtskracht als een ‘gewoon’ vonnis. Nadat de arbiters het vonnis hebben geschreven en ondertekend, wordt het vonnis ingeschreven bij de rechtbank. Daarna kan een partij een deurwaarder inschakelen, die bijvoorbeeld beslag kan leggen bij de andere partij om zo de uitvoering van het vonnis af te dwingen.

De brancheorganisatie Nederland ICT in Woerden (voorheen ICT~Office / FENIT / Cosso) heeft in haar algemene voorwaarden voor de branche een clausule opgenomen over het beslechten van geschillen. Wanneer die voorwaarden van toepassing zijn in een overeenkomst tussen een ICT-bedrijf en een opdrachtgever, zijn partijen in feite vooraf al overeengekomen dat zij in geval van een conflict hun problemen zullen voorleggen aan deskundigen van de SGOA. Dat kan door middel van een arbitrage, tenzij partijen samen besluiten een mediation uit te voeren. Als dit laatste onverhoopt niet tot succes leidt, staat nog altijd de weg open om een arbitrage uit te voeren.

De SGOA kent een arbitragereglement waarin de procesgang is geregeld. In een arbitrage bij de SGOA worden normaliter drie arbiters benoemd. De voorzitter is altijd een jurist met uitgebreide proceservaring (als rechter of advocaat) en minstens één van de leden is een ICT-specialist. De partijen kiezen zelf ‘hun’ arbiters aan de hand van een lijst die verstrekt wordt door het Bureau van de SGOA.

Partijen kunnen zich laten bijstaan door een advocaat, maar het kan ook een accountant, een (bedrijfs-)jurist of een andere raadsman zijn. Overigens is het de keuze van partijen om zich wel of niet te laten bijstaan door een deskundige. Omdat de arbiters ofwel ICT jurist zijn ofwel ICT-specialist, kan in een arbitrage diep op de inhoud van het conflict worden ingegaan. Hierdoor hoeft in de meeste gevallen geen externe ICT deskundige te worden ingeschakeld, zoals dat in ICT zaken bij de gewone rechter vaak wel het geval is.

Een kort geding kan ook worden gevoerd langs arbitrale weg. Een arbitrage in Kort Geding (AKG) komt overeen met een gewone arbitrage, zij het dat de procedure zich in enkele dagen kan voltrekken.

Indicaties voor arbitrage

• Behandeling van het geschil vereist (technische) kennis van de branche en van de handelsgebruiken.
• Partijen streven naar nakoming dan wel ontbinding van de overeenkomst.
• Partijen streven naar een redelijke schadevergoeding.
• Partijen zijn redelijk in staat hun stellingen met bewijzen te staven (overeenkomsten, correspondentie, ingebrekestellingen en dergelijke).
• Partijen hebben behoefte aan een executoriale titel (vonnis).
• Partijen hebben geen tijd, geld of geduld voor een bodemprocedure bij de rechtbank.
• Partijen willen hun geschil vertrouwelijk oplossen.

Contra-indicaties voor arbitrage

• Partijen willen in hoger beroep kunnen gaan (kan bij arbitrages alleen indien partijen dat vooraf zijn overeengekomen).
• Partijen willen geen formele procedure.
• Partijen willen een openbare uitspraak van een overheidsrechter, bijvoorbeeld in verband met precedentwerking.